Công nghệ blockchain đang dần mở ra một chương mới tại Việt Nam – Khi không còn chỉ là nền tảng cho tiền mã hoá mà đang lấn sân vào nhiều lĩnh vực cốt lõi như tài chính, chuỗi cung ứng, y tế, giáo dục…Tuy nhiên, giữa tiềm năng phát triển mạnh mẽ, thị trường blockchain ở Việt Nam cũng đang đối mặt với nhiều thách thức như khung pháp lý chưa rõ ràng, nhân lực còn thiếu hụt… Do đó để blockchain không chỉ là xu hướng nhất thời mà trở thành giá trị dài hạn thị trường Việt Nam cần một lộ trình phát triển bài bản, từ chính sách, nhân lực đến ứng dụng phù hợp với bối cảnh kinh tế trong nước.
Bức tranh chung về thị trường blockchain tại Việt Nam
Thị trường blockchain ở Việt Nam đang cho thấy những tín hiệu phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là trong lĩnh vực Web3 và GameFi. Nhiều startup công nghệ ra đời, trong đó có những dự án nổi bật như Axie Infinity, Kyber Network… đã tạo được tiếng vang trên thị trường quốc tế. Sự quan tâm của giới đầu tư và cộng đồng người dùng cũng ngày càng tăng cao, đưa các ứng dụng blockchain tại Việt Nam vào nhóm các quốc gia có tỷ lệ tiếp cận và tương tác với blockchain hàng đầu khu vực Đông Nam Á.
Tuy nhiên, song hành với cơ hội là không ít thách thức. Một trong những rào cản lớn nhất hiện nay là khung pháp lý vẫn chưa rõ ràng, khiến các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này gặp nhiều rủi ro về mặt pháp lý. Bên cạnh đó, nguồn nhân lực chất lượng cao còn khan hiếm, đặc biệt là các chuyên gia có kinh nghiệm xây dựng hạ tầng blockchain bài bản và hiểu biết về công nghệ lõi cũng đang thiếu nhiều.
Về ứng dụng, phần lớn các dự án vẫn tập trung vào tài chính phi tập trung (DeFi), NFT hoặc game blockchain. Ngoài ra trong 5 năm gần đây những lĩnh vực tiềm năng như giáo dục, y tế, logistics, quản lý công cũng đang được ứng dụng blockchain và đạt được nhiều khai thác hiệu quả. Tất cả những điều này cho thấy thị trường Việt Nam dù sôi động nhưng vẫn đang trong giai đoạn cần thêm thời gian, chính sách hỗ trợ và định hướng đúng đắn để phát triển bền vững hơn trong tương lai.
Nút thắt khiến blockchain chưa bứt tốc tại Việt Nam
Dù được đánh giá là thị trường tiềm năng với lực lượng startup trẻ, năng động và cộng đồng người dùng tích cực nhưng blockchain ở Việt Nam vẫn chưa thể thực sự bứt tốc ngoạn mục bởi các yếu tố sau.
Thiếu sân chơi hợp pháp để thử nghiệm
Một trong những rào cản lớn nhất hiện nay khiến blockchain ở Việt Nam chưa đạt được sự bứt tốc đó là thiếu sân chơi hợp pháp để thử nghiệm công nghệ. Khi chưa có khung pháp lý rõ ràng, hầu hết các dự án blockchain đều rơi vào “vùng xám”. Dù không bị cấm nhưng cũng không được công nhận đầy đủ. Điều này khiến các doanh nghiệp e dè trong việc triển khai sản phẩm ở quy mô lớn hoặc tiếp cận các mô hình ứng dụng mới.
Nhận thức sai lệch về blockchain
Bên cạnh đó, nhận thức sai lệch về các ứng dụng blockchain tại Việt Nam cũng là rào cản không nhỏ. Nhiều người vẫn đánh đồng blockchain với đầu cơ tiền mã hóa. Khi coi đây là sân chơi “lướt sóng” rủi ro thay vì một nền tảng công nghệ có khả năng tạo đột phá trong quản lý dữ liệu, minh bạch hóa giao dịch và nâng cao hiệu suất vận hành ở nhiều lĩnh vực.
Khó gọi vốn và thiếu hệ sinh thái hỗ trợ
Các startup blockchain còn gặp khó trong việc gọi vốn và tìm kiếm hệ sinh thái hỗ trợ phù hợp. Việt Nam hiện thiếu vắng các quỹ đầu tư mạo hiểm chuyên về blockchain cũng như chưa có hệ sinh thái kết nối chặt chẽ giữa doanh nghiệp – viện nghiên cứu – nhà hoạch định chính sách. Do sự thiếu liên kết này khiến nhiều dự án dù có tiềm năng không bứt phá được vì thiếu đòn bẩy phát triển.
Các mô hình ứng dụng blockchain phù hợp
Để blockchain trở thành công nghệ phục vụ phát triển bền vững thì cần lựa chọn những mô hình ứng dụng sát với nhu cầu thực tiễn, vừa dễ triển khai, vừa tạo giá trị lâu dài. Dưới đây là một số hướng đi phù hợp với bối cảnh hiện tại:
Truy xuất nguồn gốc nông sản
Blockchain có thể giúp minh bạch hóa toàn bộ chuỗi từ sản xuất, vận chuyển đến phân phối nông sản từ trang trại đến bàn ăn. Thông tin được mã hóa và lưu trữ không thể chỉnh sửa giúp tăng niềm tin người tiêu dùng. Đồng thời nâng cao năng lực xuất khẩu trong bối cảnh tiêu chuẩn chất lượng ngày càng khắt khe.
Bảo mật định danh
Trong thời đại số hóa mạnh mẽ, việc xây dựng ID số dựa trên blockchain sẽ giúp công dân quản lý thông tin cá nhân một cách an toàn. Đồng thời tạo thuận lợi cho các hoạt động như ký số, xác thực tài khoản, giao dịch tài chính mà không cần bên trung gian.
Game NFT và nội dung số
Game blockchain và NFT là lĩnh vực có sức hút lớn, nhất là với thế hệ người dùng trẻ. Tuy nhiên, để bền vững thì mô hình này cần chuyển hướng từ “chơi để kiếm tiền” sang “chơi để sở hữu”. Người dùng có thể thực sự nắm giữ vật phẩm trong game, chuyển nhượng hoặc tích lũy giá trị qua thời gian.
Bên cạnh đó, theo ghi nhận từ một số cộng đồng blockchain trong nước cho thấy. Đang có xu hướng gia tăng rõ rệt lượng người dùng quan tâm đến các nền tảng nội dung số cá nhân hóa kết hợp với phần thưởng, vượt ra khỏi khuôn khổ của các game NFT truyền thống.
Trong dòng chảy đó, Wonidea đã mở ra một hướng tiếp cận mới cho Won88 – Một nền tảng giải trí đổi thưởng được tích hợp blockchain. Với việc kết hợp trải nghiệm nội dung số, cơ chế phần thưởng rõ ràng và ví số cá nhân. Won88 cho thấy tiềm năng trong việc định nghĩa lại cách người dùng tương tác với nội dung kỹ thuật số.
Tuy không phải là Game NFT thuần túy nhưng Won88 chính là minh chứng cho khả năng ứng dụng của blockchain vào game giải trí đổi thưởng theo hướng minh bạch, phân quyền và mang lại giá trị sở hữu thực sự cho người dùng.
Xây dựng hệ sinh thái Web3
Web3 mang lại khả năng phân quyền dữ liệu, tăng quyền sở hữu cá nhân và xóa bỏ vai trò độc quyền của bên trung gian. Ở Việt Nam, việc phát triển các ứng dụng Web3 (ví tài chính phi tập trung, mạng xã hội blockchain, marketplace số…) có thể tạo ra hệ sinh thái số minh bạch và mở rộng cơ hội tiếp cận công nghệ mới cho người dùng đại chúng.
Minh bạch hóa thủ tục hành chính
Ứng dụng blockchain ở Việt Nam vào lĩnh vực công sẽ giúp rút ngắn quy trình, minh bạch dữ liệu và hạn chế tiêu cực trong hành chính. Bên cạnh đó việc lưu trữ hồ sơ công dân, lịch sử giao dịch, đăng ký công chứng… trên blockchain còn có thể giảm giấy tờ thủ công đồng thời nâng cao hiệu quả giám sát và quản lý từ phía nhà nước.
Nhận định tương lai blockchain tại Việt Nam
Với tiềm năng ứng dụng rộng và cộng đồng công nghệ trẻ, năng động, blockchain ở Việt Nam được kỳ vọng sẽ đóng vai trò nền tảng trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia. Tuy nhiên, để blockchain thật sự phát huy giá trị tại Việt Nam thì cần đồng thời giải quyết hai vấn đề cốt lõi sau.
Cần hoàn thiện chính sách về luật
Trước hết là hoàn thiện chính sách và khung pháp lý phù hợp với đặc thù công nghệ mới. Blockchain đòi hỏi một cách tiếp cận linh hoạt hơn so với các ngành truyền thống. Việc ban hành các cơ chế thử nghiệm, công nhận tài sản số, hướng dẫn sử dụng hợp pháp token hay NFT sẽ tạo hành lang an toàn cho doanh nghiệp phát triển mà vẫn đảm bảo kiểm soát rủi ro.
Thúc đẩy hợp tác giữa nhà nước và startup
Song song đó, cần thúc đẩy hợp tác thực chất giữa nhà nước và khối startup – Doanh nghiệp đổi mới sáng tạo. Sự hỗ trợ từ chính sách, hạ tầng kỹ thuật, đào tạo nhân lực và kêu gọi đầu tư có định hướng từ phía nhà nước sẽ là lực đẩy quan trọng giúp các dự án blockchain nội địa phát triển bài bản hơn thay vì tự phát.
Như vậy, có thể thấy tương lai của blockchain ở Việt Nam sẽ phụ thuộc không chỉ vào tốc độ phát triển công nghệ. Mà còn vào cách chúng ta xây dựng hành lang pháp lý minh bạch, kết nối hệ sinh thái hỗ trợ khởi nghiệp và quan trọng nhất là định hướng sử dụng công nghệ một cách có trách nhiệm, lâu dài. Blockchain không đơn thuần là một xu hướng công nghệ mà là nền tảng tạo ra giá trị mới cho nền kinh tế số. Nếu được phát triển đúng hướng, đây sẽ là chìa khóa để Việt Nam bứt phá trong kỷ nguyên số hóa toàn cầu.
